Ελεγκτικοί, εξουσιαστικοί, αυστηροί, με εξωπραγματικές προσδοκίες και απαιτήσεις, φειδωλοί στην έκφραση των συναισθημάτων τους, παρεμβατικοί, κυριαρχικοί… Αυτοί είναι οι χειριστικοί γονείς και πολλά είναι τα επίθετα με τα οποία θα μπορούσαμε να τους περιγράψουμε.
Τι είναι όμως αυτό που χαλάει τόσο πολύ την εικόνα της πιο ανιδιοτελούς σχέσης, αυτής που υγιώς αναπτύσσεται ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς του; Ποιες είναι οι επιπτώσεις της συμπεριφοράς των χειριστικών γονιών στη ζωή του ενήλικου παιδιού τους;
Πώς μπορεί να διαχειριστεί κανείς τον χειριστικό γονέα του, τη χειριστική μητέρα, έναν χειριστικό πατέρα, και πώς δεν θα γίνει ο ίδιος χειριστικός γονιός στο μέλλον;
Τα χαρακτηριστικά των χειριστικών γονιών
Ας δούμε πώς θα αναγνωρίσουμε τους χειριστικούς γονείς, καθώς όλοι τους φέρουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Χειριστικός μπορεί να είναι είτε μόνο ο ένας από τους δύο γονείς είτε και οι δύο.
Θεωρούν ότι θυσιάζουν τη ζωή τους για το παιδί τους και το κάνουν εμφανές
Οι χειριστικοί γονείς θεωρούν δεδομένο ότι το μεγάλωμα του παιδιού τους συνεπάγεται μεγάλη θυσία από μέρους τους, την οποία ταυτίζουν με την αγάπη. Αυτόματα, συνδέουν την ύπαρξη του παιδιού με κάποιο αντάλλαγμα, λόγω της θυσίας της δικής τους προσωπικής ζωής και προτεραιοτήτων, μια κατάσταση που δεν σταματούν να του την υπενθυμίζουν.
Το παιδί καλείται να ζήσει τη ζωή του όπως εκείνοι θεωρούν σωστό και όταν μεγαλώσει, να αποπληρώσει το χρέος του προς αυτούς φροντίζοντάς τους. Για ό,τι προσφέρουν οι χειριστικοί γονείς ζητούν το ανάλογο αντίτιμο, αλλιώς το εκλαμβάνουν σαν εξαπάτηση από πλευράς του παιδιού και αδιαφορία δημιουργώντας του, με επιτυχία, τύψεις.
Κρίνουν το παιδί συνεχώς και το μειώνουν
Η συνεχής και συχνά αρνητική κριτική των γονιών προς το παιδί είναι μέρος της καθημερινότητας. Ακόμα και οι χειριστικοί ηλικιωμένοι γονείς δεν παύουν να κριτικάρουν άσχημα και να έχουν γνώμη για καθετί που αφορά το πλέον ενήλικο παιδί τους και τη δική του ζωή.
Απαξιωτικά και προσβλητικά λόγια που έχουν τη βάση τους στη δική τους ανασφάλεια, στο αίσθημα αναξιότητας για ταυτόχρονη ενίσχυση του δικού τους “εγώ”.
Επεμβαίνουν στη ζωή του παιδιού τους
Για παράδειγμα, μια χειριστική μητέρα προσπαθεί να κατευθύνει το παιδί της, όχι απλώς συμβουλεύοντάς το και αφήνοντάς το να αποφασίσει μόνο του όταν είναι σε ηλικία να το κάνει, αλλά επιβάλλοντας “με το γάντι” αυτό που θέλει η ίδια. Μέσα από τη ζωή του παιδιού της προσπαθεί να ζήσει τη ζωή που η ίδια δεν έζησε.
Η δικαιολογία πίσω από αυτήν τη συμπεριφορά είναι ότι εκείνη “ξέρει καλύτερα”, με αποτέλεσμα να μη σέβεται την ιδιωτική του ζωή. Το ίδιο παρεμβατικός μπορεί να είναι και ένας χειριστικός πατέρας.
Είναι τελειομανείς και ποτέ ικανοποιημένοι από το παιδί τους
Οι χειριστικοί γονείς έχουν υπερβολικές και παράλογες προσδοκίες από το παιδί τους, τις οποίες φυσικά εκείνο ποτέ δεν μπορεί να εκπληρώσει. Ό,τι και να κάνει για τους ευχαριστήσει δεν είναι αρκετό.
Χωρίς να το συνειδητοποιεί, έχει παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο συνεχούς προσπάθειας να έχει τον γονιό του ικανοποιημένο αφήνοντας εντελώς απέξω τις δικές του επιθυμίες και όνειρα.
Απαγορεύεται να κάνει λάθη ή να αποτύχει. Κλασικό παράδειγμα, η πίεση των γονιών για έναν έλεγχο γεμάτο 20άρια στο σχολείο.
Θέτουν παράλογους κανόνες
Οι χειριστικοί γονείς έχουν στήσει ένα σπιτικό γεμάτο παράλογους κανόνες χωρίς καμία βάση και χρησιμότητα. Οι κανόνες θέτονται αυθαίρετα, είναι αδιαμφισβήτητοι και πρέπει να ακολουθούνται από το παιδί απαρέγκλιτα, αλλιώς υπάρχει τιμωρία.
Επιπτώσεις στη ζωή του ενήλικου παιδιού
Οι συνέπειες από τις συμπεριφορές των χειριστικών γονέων στο παιδί είναι συχνά μη αναστρέψιμες: Ρημαγμένη αυτοεκτίμηση, έλλειψη αυτοπεποίθησης, αίσθημα ανασφάλειας, αναξιότητας, ενοχής, ανεπάρκειας και φόβου.
Δυσκολία στη σύναψη υγιών κοινωνικών και συντροφικών σχέσεων, αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων και πολλές φορές, παντελής έλλειψη αυτών.
Πώς να διαχειριστείτε τον χειριστικό γονιό;
Ενώ οι χειριστικοί άνθρωποι θα πρέπει να απομακρύνονται από τη ζωή σας, θα σκεφτείτε ότι είναι αδύνατο να βγάλετε τον χειριστικό γονέα σας από τη δική σας ζωή.
Κι όμως υπάρχουν τρόποι, ώστε μια χειριστική μητέρα να αντιμετωπιστεί κατάλληλα ή να μπει φρένο σε έναν αυταρχικό, χειριστικό πατέρα.
Αποδεχτείτε τον όπως είναι και προχωρήστε
Δεν θα αλλάξετε τώρα τον χειριστικό γονιό σας. Αποδεχτείτε την κατάσταση, την οικογένειά σας όπως είναι και πάρτε τις αποστάσεις σας. Ανάλογα το βαθμό τοξικότητας και χειρισμού από μέρους του, ορίστε και τη σχέση.
Ίσως μια τυπική σχέση από εδώ και στο εξής χωρίς πολλά πολλά να είναι η χρυσή τομή. Δεν ωφελεί να στενοχωριέστε που δεν είχατε καλύτερους γονείς, μόνο άγχος και θλίψη μπορούν να σας προκαλέσουν τέτοιες σκέψεις.
Σταματήστε να τον ευχαριστείτε
Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί να ξεβολευτείτε, να αρνηθείτε την εξυπηρέτηση και τις διευκολύνσεις του, την ενδεχόμενη οικονομική του υποστήριξη ή όποια άλλη παροχή. Αποδεχτείτε ότι δεν θα τον έχετε με τίποτα ευχαριστημένο ούτε ότι θα σας εκφράσει την αγάπη του όπως θα θέλατε.
Ευχαριστήστε τον για όσα έκανε για εσάς έως τώρα, εξωτερικεύστε όλα σας τα συναισθήματα που είναι κυρίως αρνητικά και ασχοληθείτε με τα δικά σας “θέλω”.
Πιστέψτε σε εσάς
Δουλέψτε όλα αυτά που οι χειριστικοί γονείς σας σάς στέρησαν: την αυτοεκτίμηση και την πίστη στον εαυτό και στις ικανότητές σας. Θέστε τα προσωπικά σας όρια, απαγορεύοντάς τους την παρέμβαση, υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, πάρτε αποφάσεις μόνοι σας για το παρακάτω της ζωής σας.
Ζητήστε βοήθεια
Αν βιώνετε μια κατάσταση εκτός ελέγχου, ίσως είναι χρήσιμο να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας μπορούν να σας κατευθύνουν σωστά, ώστε να αντιμετωπίσετε έναν έντονα χειριστικό γονέα.
Πώς να μη γίνετε χειριστικός γονιός;
Το στοίχημα εδώ είναι να μην επαναλάβετε στα δικά σας παιδιά ό,τι έκαναν οι χειριστικοί γονείς σας σε εσάς. Συνήθως πίσω από το προφίλ ενός χειριστικού γονέα κρύβεται μια αντίστοιχη μεταχείριση από τους δικούς του γονείς, αλλά και σοβαρές δυσλειτουργίες στη σχέση του με τον πατέρα ή τη μητέρα του παιδιού τους.
Για να μη γίνετε χειριστικός γονιός είναι απαραίτητο η σχέση σας με τον άλλο γονιό να βασίζεται σε γερά θεμέλια. Ελάτε κοντά, βιώστε συναισθήματα χαράς, αλληλοεκτίμησης και αρμονίας, εκφράστε όμορφα συναισθήματα προς το πρόσωπό του, μην τον ματαιώνετε, μην τον βλέπετε “λίγο” στα μάτια σας.
Έτσι θα δημιουργήσετε μια υγιή οικογένεια και θα δείτε το παιδί σας να γίνεται αυτό που κάθε γονιός πρέπει να ονειρεύεται: ένας “καλός άνθρωπος”.
